"Eigenlijk voel ik me wel wreed"

Onlangs las ik als voormalig student van de Rijks Universiteit Utrecht weer eens een artikel in het gratis blad dat ik nog steeds toegestuurd krijg. Het ging over een vrouw die zich geloof ik verdiept had in de westerse culinaire gebruiken uit vroeger tijden. Ze kwam oprecht enthousiast over in haar pleidooi voor exotische inheemse gerechten uit het verleden, inclusief voor dierlijke ingredienten als beenmerg. Ook beschreef ze hoe ze eens een nog levend rondlopende pauw uitkoos bij een pauwenhandelaar, om het dier vervolgens te bereiden in een eerbiedwaardig feestmaal. Ze kreeg daarbij wel een flits van gewetensnood, maar zette dit uiteraard direct aan de kant ten behoeve van de prachtige keukenkunst uit een vervlogen eeuw.
Een dergelijk mechanisme zie je vooral als men een bepaalde praktijk op bewust niveau goedkeurt en toch de vermogens tot mededogen niet helemaal uitschakelt. We lezen er bijvoorbeeld over in verslagen uit de Shoah van soldaten die geen moeite hadden met de genocide op joden of zigeuners als zodanig, maar wel met 'excessieve' vormen van sadisme die zelf (in praktische zin) niets bijdroegen aan het 'gerechtvaardigde' doel. We zien het bijvoorbeeld ook terug bij toeschouwers bij een stierengevecht die zich storen aan het al te bloedige gemartel van de picadores.
Het macabere bij dit alles is dat het basale mededogen dat de persoon overvalt geen kader geboden wordt om echt tot zijn recht te komen en verschil uit te maken. Genoemde keukenprinses, de over het algemeen gehoorzame soldaten en het aficionado publiek bij een stierengevecht voelen zich eventjes ongemakkelijk, misschien zelfs wel langer, maar alleen een bewuste afwijzing van het structurele onrecht waar sprake van is, maakt dat de compassie een rol van betekenis kan gaan spelen.

Titus Rivas