De Spaanse flamencozanger El Lebrijano en de Marokkaanse violist Faiçal Kourrich maakten naar aanleiding van de terroristische bomaanslagen in Madrid van 11 maart 2004 een prachtig lied over verzoening. In dit muzikaal interessante stuk staat een baby centraal, symbool voor een nieuw hoofdstuk van verdraagzaamheid, namelijk het bestaande meisje Alicia dat de aanslagen in de buik van haar moeder overleefde.
El Lebrijano herhaalt o.a. telkens weer: ¿Quién viene conmigo? ¿Quién se queda?, d.w.z.: Wie gaat er met me mee? Wie blijft er achter? Achterblijven heeft in dit verband uiteraard te maken met volharden in wraakzucht en haat.
Veganistische bezwaren tegen dierlijke producten van buiten het slachthuis
Ons veganisten wordt vaak verweten dat we te vaak doorschieten in onze morele ijver. We zouden moralistische, overtrokken bezwaren hebben tegen op zich heel onschuldige dierlijke producten. Dat zou de strijd voor dierenrechten geen dienst bewijzen, omdat de dierlijke producten waar bloed aan kleeft, zoals vlees en vis, minder aandacht krijgen. Dit berust op een misverstand. We denken bijvoorbeeld heus niet dat de kip die een ei legt daarbij zelf meteen het loodje legt (zoals een bij die zijn angel verliest), of dat het melken van een koe neerkomt op het langzaam laten doodbloeden van het dier. Het gaat ons om reële morele bezwaren die te maken hebben met de productie van zuivel, leer, honing, bont en wol.
Leer en bont Om te beginnen met leer en bont. Er zijn vegetariërs die le(de)ren producten gebruiken omdat ze stellen dat leer ook afkomstig kan zijn van dieren die een natuurlijke dood zijn gestorven. Als je dat soort leer gebruikt, werk je dus niet mee aan immorele praktijken waar dieren de dupe van worden. Op zich is dit m.i. correct, maar de kans dat zulke vegetariërs echt leer kopen dat op die manier is verkregen is praktisch nihil. Nagenoeg alle leer dat mensen gebruiken is afkomstig van de slachthuizen. Dit geldt natuurlijk eveneens en misschien nog sterker voor bont. De kans dat bont afkomstig is van een dier dat daar niet voor gedood werd, is werkelijk verwaarloosbaar klein.
Zuivel Iets dergelijks geldt ook voor commercieel geproduceerde zuivel. Weliswaar zijn eieren en melk zelf niet afkomstig van een dier dat daarvoor geslacht werd, maar commerciële zuivelproductie brengt met zich mee dat er veel dieren geboren worden die niet productief zullen zijn, namelijk mannetjesdieren (met name haantjes en stiertjes). Het loont economisch niet om die dieren in leven te houden en dat gebeurt dan ook in veruit de meeste gevallen niet. Het is vooralsnog onmogelijk om de westerse wereld van zuivelproducten te voorzien zonder dat daar miljarden commercieel overbodige dieren voor vergast of geslacht worden. In theorie is dit alleen denkbaar als consumenten een veelvoud van de huidige prijzen wil betalen, zodat de overtollige dieren in leven kunnen worden gehouden (het geld zou dan bijvoorbeeld nodig zijn voor voedsel, veterinaire kosten en onderhoud van de gronden en stallen waarin de dieren gehuisvest worden). Misschien zal men er in de toekomst door genetische modificatie voor kunnen zorgen dat er nauwelijks nog mannetjesdieren geboren worden, maar tot die tijd is het echt immoreel om zuivelproducten te kopen zonder dat dit nodig is voor de gezondheid. Ook aan zuivel kleeft wel degelijk veel bloed en dierenleed. Zie ook een vroegere blog van mij over zuivelproductie.
Honing Honing is op het eerste gezicht een uiterst diervriendelijk natuurproduct. Er hoeven in principe geen dieren voor te worden gedood. Helaas is dit beeld niet juist. Weliswaar hoeven er strikt genomen geen bijen te worden opgeofferd, maar in de praktijk gebeurt dit wel degelijk tijdens het weghalen van de honing. De imker vervangt de voedzame honing bovendien door minder voedzaam suikerwater waardoor de bijen vatbaarder worden voor ziekten en vaak eerder sterven.
Wol Ook wol heeft een vriendelijk imago. Ook dit is helaas weer onterecht. Schapen worden vaak slecht verzorgd of zelfs mishandeld (denk alleen al aan het oormerken) en miljoenen dieren gaan daardoor voortijdig dood. Natuurlijk kan er op dit punt wel het een en ander verbeteren, maar het schapen scheren zelf blijkt onnatuurlijk en veel dieren komen te overlijden doordat ze zonder vacht vatbaarder worden voor ziekten. Bovendien worden oudere dieren naar het slachthuis afgevoerd. Zie: De koude werkelijkheid rond wol.
Het is echt niet anders: dierlijke producten kunnen in uitzonderingsgevallen wel onschuldig zijn (denk bijvoorbeeld aan schelpen die je op het strand kunt aantreffen of aan losse veren in het bos), maar in de meeste gevallen zijn ze dat dus allesbehalve. Daarom veganisme.
Je moet niet te gauw afgaan op losse citaten uit een interview, maar als de volgende weergave juist is, dan is er alle reden om afstand te nemen van Groen Links. Femke Halsema zou in een interview met Dagblad De Pers over de Partij voor de Dieren hebben gezegd: 'Zij zetten het bevrijden van dieren op gelijk niveau met het eind aan de slavernij. Dat vind ik decadentie." Dit is een schokkende uitspraak van het boegbeeld van een partij die zich jarenlang hard zei te maken voor dieren. In feite keert Halsema zich hiermee expliciet tegen de dierenrechtenbeweging en zelfs tegen het aan de kaak stellen van speciesisme, discriminatie op grond van diersoort. Zelfs relatief gematigde filosofen van de dierenbevrijding zoals Peter Singer maken namelijk nog de terechte vergelijking met slavernij.
Nu had ik zelf als kiezer al enige tijd geleden de overstap gemaakt van Groen Links naar de dierenpartij (en op gemeentelijk niveau de SP), omdat Halsema opeens wel erg onkritisch leek te worden over kwesties als arbeidsdwang voor mensen met een uitkering en 'flexibele' liberalisering, waardoor ze zelfs uitgeroepen werd tot liberaal van het jaar (nee, m.i. niet in de neutrale zin van vrijzinnig, maar in de rechtse zin van iemand die het neoliberale kapitalisme omarmt als middel tot emancipatie). En in het aangehaalde interview associeert het orakel Halsema het dragen van een hoofddoek eenzijdig en naïef met vrouwenonderdrukking, alsof er zo langzamerhand niet genoeg geëmancipeerde en succesvolle moslima's naar voren zijn getreden om die een-op-een relatie te weerspreken.
In haar aanval op de Partij voor de Dieren laat Halsema echter een griezelige houding zien die zeker niet berust op naïviteit. Ze karakteriseert opkomen tegen speciesisme als decadentie (net als veel marxisten), terwijl juist de schaamteloze manier waarop mensen belangen van dieren schenden daarmee in verband gebracht moet worden. Het is een teken van decadentie wanneer men steeds minder moeite heeft met een egoïstische uitbuiting van andere wezens (waaronder mensen)! Met deze uitspraak (nogmaals, als de weergave ervan juist is) zien we meer dan ooit waar Groen Links staat in dit debat. Laat iedereen die een beetje nadenkt snel de overstap maken!
Vandaag keek ik op youtube naar een clip van mooie Arabische muziek. Het ging om twee liedjes; bij de eerste stond de zang geheel centraal en bij de tweede diende de zang mede als begeleiding van een buikdanseres. Terwijl ik hier naar keek, vroeg ik me af hoe men binnen de islamitische wereld eigenlijk tegen zo'n buikdanseres aan kijkt. Buikdansen zal ongetwijfeld duizenden jaren oude wortels hebben, maar het is voornamelijk in islamitische landen een vast onderdeel van het muzikale repertoire gebleven. Daarbij kan buikdansen een onmiskenbaar (licht) prikkelend aspect hebben. De danseressen zijn vaak mooi en verleidelijk uitgedost, ze laten aardig wat 'skin' zien, en ook hun dans zelf roept (zeker bij een deel van de heteroseksuele mannelijke en lesbische toeschouwers) vroeg of laat bijna onvermijdelijk erotische gevoelens op. Er zijn weliswaar mensen die het buikdansen volledig willen loskoppelen van erotiek, maar dat is bijna net zo moeilijk als in het geval van paaldansen of striptease. Nu is erotiek binnen de islamitische wereld geen algemeen taboe, maar erotische prikkeling dient voor echte gelovigen voor zover ik heb begrepen wel beperkt te blijven tot huwelijk, net als bijvoorbeeld in het katholicisme of het evangelisch christendom. Dit lijkt in flagrante tegenspraak met het bezoeken van een muziekuitvoering waar buikdanseressen of -dansers aan te pas komen. Volgens strenge interpretaties van de islamitische wetgeving is buikdansen inderdaad strikt verboden. Het kan trouwens zelfs nog strenger, namelijk wanneer bijna alle muziek verboden wordt, bijvoorbeeld omdat het de gelovige afhoudt van een consequente islamitische levensstijl. Zo'n verbod op muziek (met uitzondering van koranrecitatie uiteraard) zag je bij de Taliban in Afghanistan. Zodra het regime ten val was gekomen, ervoeren Afghanen dat mede als een muzikale bevrijding. Niet zo verwonderlijk, want er zijn in de loop van de geschiedenis van de islamitische wereld grote muzikale tradities ontstaan, zoals sharki, qawwali, rai, en Andalusische, Ottomaanse, Perzische en ook Afghaanse muziek. Ook de Noord-Indiase klassieke Hindoestaanse kunstmuziek is tijdens het Mogultijdperk beïnvloed door Arabische en Perzische muziek en lijkt in bepaalde varianten op muziek uit Afghanistan. In Spanje is mede op basis van dergelijke bronnen de flamenco ontstaan en de muziek van de Balkan is onder meer beïnvloed door Ottomaanse muziek. Arabeske klanken hebben via de Spanjaarden zelfs doorgewerkt in bepaalde muziekstijlen uit andere delen van de Spaanstalige wereld. (Grappig genoeg hebben Spaanse klanken tegenwoordig ook invloed op Arabische en Turkse popmuziek, maar dat voert hier te ver.)
De onmenselijke vijandigheid die bepaalde extreme moslimgeleerden tentoonspreiden tegenover muziek vindt overduidelijk zeer weinig weerklank onder doorsnee moslims, en zoiets moet ook gelden voor het buikdansen, anders zou dit allang voorgoed verdwenen zijn in islamitische landen. Er is (wat lieden als Wilders ook mogen beweren) helemaal geen sprake van een monolithische islamitische cultuur die altijd alleen maar benauwend of zelfs verstikkend kan uitpakken. Fanatieke, onverdraagzame vormen van islam gelijk stellen aan 'de' islam, is zoiets als 'het' christendom gelijkstellen aan de preutse godsdienstwaanzin van de moeder van Carrie uit de gelijknamige horrorfilm. De verdraagzaamheid tegenover muziek in het algemeen en zelfs tegenover buikdansen is juist al vele eeuwen heel gewoon binnen de islamitische wereld, ook als de weerstand misschien groter aan het worden is onder invloed van westerse verkettering van de islam en steun aan foute regimes. Natuurlijk bestaan er extremisten, maar die speel je alleen maar in de kaart door alle gelovige moslims in die hoek te duwen.
